Балтач районының Әтнә авылына юлым төшсә, Гатауллиннарга сугылмый китә алмыйм. Бу юлы да керми булдыра алмадым. Юкса, юлдашларымнан сорашып, беркадәр хәлләрен дә белгән идем инде. Күптәнге танышларым, бик күп язмаларымның геройлары алар. Атауныкылар – ятим Гатауллиннар турында инде күп яздым //Ватаным Татарстан//.
Район газетасында эшләгәндә, 1995 елда ук башлаган әлеге теманы еллар үткәч тә читкә куеп булмады шул. Язмышлары бигрәк ачы, оныттыра торган булмады.
Сукыр һәм параличланган әни тәрбиясендә калган берсеннән-берсе кечкенә дүрт сабый… Ачлыкны да, юклыкны да, башкасын да татыган, тәртип-әхлак, чисталык-әдәп ише тәрбиядән читтә калган, бер-бер артлы әтиләрен, әниләрен, бабайларын, үзләренә ярдәм итәргә дип кайткан әтиләренең сеңлесе Гөлниса апаларын, Якуб җизнәләрен соңгы юлга озаткан һәм… кырыс язмыш каршында ни ризыкка, ни киемгә, ни сәламәтлеккә туймас мохтаҗ булып, япа-ялгыз калган бу балалар турында без инде берничә ел дәвамында кайта-кайта яздык.
Аларның берсендә мин: “Гыйбрәт өчен дип язылган язмаларның бөтенләй башка борылыш аласын әле ул чакта беребез дә уйламаган идек”, дигәнмен һәм безне “ишетеп” бу ятимнәргә ярдәм итәргә алынган, аларга күп еллар дәвамында терәк-таяныч булган чит-ятлар турында сөенеп, сокланып язганмын. Районныкылар гына түгел, Әлмәттән кадәр елына әллә ничә тапкыр машинасына кием-салым, мебель, ашамлыклар төяп килгән, бу балаларга әйтеп-санап бетергесез күп яхшылык-изгелекләр эшләгән, аларның да кешечә мөнәсәбәткә бик лаек икәнлекләрен исбатлый алган пенсия яшендәге Мирсәет абый Сәйфиев… Безнең язмаларны елый-елый укып, ике дә уйламыйча, төпчек уллары Камилне шул ятим кызларның берсе – Нурсинә белән кавыштырган үзебезнең районның Арбор авылында яшәүче Рауза һәм Шамил Шакировлар… Балаларны даими эшле дә, ашлы да иткән, бик күп матди ярдәм күрсәткән (һәм бүгенгә кадәр алар белән даими кызыксынып, ярдәм итеп торучы) хуҗалык рәисе Рәкыйп Нәҗипов…
Тагын бер язмамда, мин бу йорттагы матур үзгәрешләрне, яңалыкларны күреп, ниһаять, аларда да барысы да тәртиптә дип, ничә еллар буена беренче мәртәбә сөенеп кайттым, дигәнмен. Исәбем инде бу темага башка кайтмаска булган да… Тик шул ук район газетасы “Хезмәт”тә басылган бер рәхмәт хаты тагын бер язмага – “Ятимлек безнең итәккә тагылган бугай инде” дигәненә сәбәпче булды. Җиде ел буе көткән сабыен юньләп бага да алмыйча, сөенеп яшәр чакта ире Камилне, үзара бик килешеп яшәгән каенана-каенатасы Рауза апа һәм Шамил абыйларны мәңгелек сагышка салып, Нурсинә вафат булган да, район газетасында ире Камилнең соңгы юлга озатканда ярдәм итүчеләргә рәхмәт хаты басылган иде… Баласы туып озак та үтми, авырый башлый Нурсинә һәм бер ел дигәндә күзләрен мәңгелеккә йома. Апасы авырый башлаганнан гел янында булган Рәйсә исә, ул үлгәч, җизнәсе Камилгә һәм өлкәннәргә нәни Кәримне карарга булыша… Ә Шамил абый исә бу хәсрәтне күтәрә алмый урынга ук егыла.
– Ятимлек безнең итәккә тагылган бугай инде, – дигән иде ул чакта, әрнеп, Рәйсә. – Бездән бер дә читкә китәсе килми…
Хак әйткән икән балакай. Мин бармый торган ике ел эчендә инде Кәрим дөм ятим калган булып чыкты. Башта Шамил бабасы, аннан кан басымы күтәрелеп, кинәт кенә Камил үлеп киткән… Сиксәнгә җитеп килүче, соңгы елларда бер-бер артлы киленен, ирен, улын җирләгән Рауза апа оныгын Рәйсәгә ышанып тапшыра. Аның яхшы әни буласына, яратып үстерәсенә ышана. Бер баруымда Рауза апа: “Бер без генә түгел, ул балакайларны бик күпләр жәлләгән иде. Ике кызны да кияүгә сорап килүчеләр шактый булган. Нурсинәсе безгә насыйп булды. Икенче кызларын да, хәтта малайларыгыз белән бергә сыендырабыз диючеләр булган. Рәйсә үзе ризалык бирмәгән, аларны ташламыйм дигән. Ул малайлар белән сыя алмам дип курыккандыр инде”, дип сөйләгән иде. Бертуганнары хакына үз бәхетеннән ваз кичә алган кыз балага ышанып буласын сизгәндер ана йөрәге.
Бүген Рәйсә өч яшьлек Кәримгә дә, тумыштан акылга җиңел абыйсы Рәдифкә дә опекун, коррекцион мәктәптә укыган энесе Рәдискә “күз-колак”, алты айлык улы Әмиргә әни, өлкән яшьтәге туганнары Гадил абыйга үз түреннән урын биргән мәрхәмәтле җан да. Зур гаиләнең тоткасы да, терәге дә ул. Тормыш инде аны үз сикәлтәләрендә сыный-сыный чарлады, зарланмаска, уфтанмаска өйрәтте. “Шөкер”дән башка сүз әйтми Рәйсә.
Соңгы баруымда да ул мине: “Безне яңа өйле итәргә җыеналар бит әле, – дип сөенеп каршы алды. – Мин бөтен документларны гына тәртипләп бирдем, барысы артыннан авыл советы җитәкчесе, элекке укытучым Рафил абый Җәләев йөри…”
Бирсен Ходай. Бәлки яңа нигездә бөтенләй башкача – матур, бәхетле яңа тормыш башларга насыйп булыр. Алар бу бәхеткә бик лаек. Шуңа да яңа өй дигәннәре хыял гына булып калмасын иде.
Гөлсинә ХӘБИБУЛЛИНА