Республикабызның Ютазы районы Әбсәләм авылында 13нче августта булган аяныч хәл беркемне битараф калдырмады. Анда 39 яшьлек хатын-кыз соңгы юлга озатылды, 1977нче елгы ир кеше сак астына ябылды, аларның, 20 яшьлек улларын исәпләмәгәндә дә, балигъ булмаган өч балалары ятим калды.
Юыну бүлмәсендә аяклары – идәндә, ә башы белән ванна төбенә төртелеп катып калган әнисен 13 яшьлек малай күреп алып, черем итәргә яткан әтисенә кычкыра. Тәнзил хәләл җефетен селкетеп уятырга керешкәч тә соң икәнен аңлый. Шул арада кайтып кергән олы улы Артур белән бергәләп җансыз гәүдәне коридор идәненә чыгарып сала алар. Хәвефле хәбәр Әбсәләмдә бик тиз таралып өлгерә, Урыссудан полиция, ашыгыч ярдәм килеп җиткәнче үк күршеләр, туган-тумача җыела.
Фаҗига урынында тикшергән чакта мәрхүмәдә сул күз, каш тирәсендәге кара янган, киселгән урыннан башка җәрәхәт күренми. Шуңа күрә эчүче буларак яманаты чыккан Рузилә үз үлеме белән вафат булган дигән фараз да читкә этәрелми. Ләкин суд-медицина эксперты аны икенче көнне үк юк итә: хатын-кызның күкрәк сөяге, алты кабыргасы сынып үпкәсен җәрәхәтләгән, шулай ук нечкә эчәк, талак һәм башка әгъзаларына зыян китерелгән, эчкә кан сауган һәм болар тупас авыр әйбер белән сугу-бәрү нәтиҗәсе икәнен белдерә. Бу инде 1979нчы елгы Рузилә Казакованың кыйнап үтерелгәнен аңлата, ә үтерүченең аның ире Тәнзил икәне беркемдә дә шик уятмый. Аңа карата аңлы рәвештә сәламәтлегенә авыр зыян китереп, саксызлык белән кеше үтерү очрагы буенча җинаять эше кузгатыла. Т.Казаков хатынының үзе кыйнау нәтиҗәсендә үлүен тулысынча таныйм дип белдерә.
Алар икесе дә Әбсәләмдә туып-үсеп, 1997нче елда өйләнешкәннәр, бер елдан уллары Артур, 2005, 2007нче елларда тагын бер малай һәм кыз туган, иң кече балаларына ике генә яшь әле. Тәнзил армиядә чакта Чечня сугышында катнашкан кеше. Икесе дә үз авылларындагы тимер-бетон төзелеш эшләнмәләре җитештерүче заводта эшли. Шулай әйбәт кенә яшәгән дә булырлар иде дә, хәмер дигән золым аяк чала. Тәнзил дә сала, ләкин таныш-белешләр күбрәк Рузиләнең эчүен сөйли, бигрәк тә соңгы вакытта исерек яисә махмырдан шешенгән килеш күренә иде, диләр. Шулай ук аның чырае күгәргән-сыдырылган чакларда да, үзем егылдым, бәрелдем, дип, иреннән зарланмавын, полициягә мөрәҗәгать итмәвен әйтүчеләр дә бар. Әлбәттә, гаилә тыныч булган, ир хатынга кул күтәрмәгән дигән сүз түгел бу. 13нче август фаҗигасе бик ачык күрсәтә моны. Тәнзилнең көчләгән өчен озак еллар утырып чыккан кеше икәнен дә искәртик. Участок инспекторы белешмәсендә чаманы белми эчә торган ир затының Ютазы полициясендә еш «кунак» булуы да әйтелә. Димәк ки, аяныч вакыйганы да очраклы хәл дип булмый. Ягъни ир хатынны элек тә кыйнаган, ахыр чиктә, көннәрдән бер көнне артыгын кыланып ташлаган.
Ничек итеп икәнен исә Т.Казаков үзе сөйләгәннәр, 13 яшьлек малай, күрше хатыны күрсәтмәләре буенча күз алдына китерергә мөмкин. 13нче август иртәсендә икесе дә өйдә була алар, чөнки ир кеше икенче сменага барырга тиеш була, хатын күп балалы аналарга бирелүче ял көне ала. Гаилә башлыгы сәгать 8нчедә үк кул уйната башлый, тикшерү материалларында күрсәтелгәнчә, хатынның күкрәгенә кимендә ике мәртәбә суга. Моны иртәдән үк хатыныннан аракы исе килү белән аңлата. Алга таба тикшерү барышында Рузиләнең күкрәк сөяге шул вакытта сына дип табыла. Һәм Казаковка карата уртача дәрәҗәдәге тән җәрәхәте ясаган өчен тагын бер эш кузгатыла.
Әлеге очрак үлемгә китермәгән, билгеле. Чөнки хуҗабикә йөреп тора, төш вакытына таба Тәнзилгә сугыш хәрәкәтләрендә катнашучы буларак бирелгән пенсияне алырга китә һәм шактый гына югалып тора. Берәр сәгатьтән шул подъездда яшәүче А.Әһлиуллина кереп, Тәнзилгә лаякыл исерек хатынның асфальтта утыруын, тора алмавын әйтә. Икәүләп җитәкләп, икенче каттагы фатирга алып менә алар сәрхушне. Бу хәл чыгырдан чыгара ир затын. Кайда булдың, кем белән эчтең кебек сораулар яңгырый һәм, әлбәттә, йодрыклар эшкә җигелә. Тәнзил, хатын егылмасын өчен сул кулы белән аның аркасыннан тотып, уңы белән күкрәк эч, йөз-бит тирәсен тукмавын әйтеп тора. Шуннан соң хатын айнышып китеп, кайда йөргәнен әйтте, дип тора әле ул! Ул чакта Рузиләнең ни хәлдә булуын без әйтеп үттек инде. Күп тә үтми, эшкә китәр алдыннан йоклап алырга дип кереп яткан ир-атны малае торгыза.
Судта гаебен танып торган Т.Казаков эшен карау озын-озакка сузылмас дип көтелә. Бары тик аның япкынлыктагы тормышының еллар буена сузылачагына шик юк. Хәзер 2, 10, 13 яшьләрендәге балалары аның рәсми рәвештә опекунлык алган 1958нче елгы әнисе Римә Казакова карамагында булачак.
Наил ВАХИТОВ,
Фото: protatarstan.ru