– Ахирәткәем, ишегеңне ач! Мин килдем!
Утыз елдан артык бер тапкыр да ачуланышмаган дустының фатиры төбендә Гөлсинәгә озак таптанырга туры килде. Үгетләп тә, ялварып та карады, ләкин ишек ачылмады. “Юк, ачмыйм, мин сине башка бервакытта да өемә кертмәячәкмен!” Зәйнәпнең җавабы шулай кыска иде. //Ватаным Татарстан//
Бу сүзләр өчен ачуы кабарды, йөзе бүртенде Гөлсинәнең. “Син миңа үзең ялварып киләчәксең әле, эшеңнән дә, фатирыңнан да бәхет күрмәячәксең”, – дип дулый-дулый кайтып китте. Зәйнәп үзе дә бу гамәленә аптырады. Ничек әле ул бар кыюлыгын җигеп, беренче тапкыр “юк” дип әйтә алды?! Ә ишек ачмауның сәбәбе бар иде. Соңгы килүендә Гөлсинә аның иңсәсенә китереп сукты. Сүз фатир мәсьәләсендә барды. “Улым белән уртак тел таба алмыйм, сиңа яшәргә килим әле”, – диде ахирәте. Зәйнәп ык-мык килеп торганда, китерде дә сукты. Янәсе, озак уйланып торсаң, менә сиңа! Шуннан соң кат-кат гафу үтенде. Ләкин Зәйнәпнең бик нык хәтере калды.
Яхшылык эшли-эшли арыды Зәйнәп. Һаман “ярар” дип кенә тору аны иптәш хатынының колына әйләндергән түгелме соң? Менә шул хакта уйланды ул. Гомер буе хастаханәдә табиб булып эшләгән Зәйнәп кешеләргә һәрвакыт мәрхәмәтле булырга тырышты. Авыруларга бервакытта да дорфалык күрсәтмәде. Эш, кеше проблемалары дип, кияүгә дә чыкмады ул. Өлгерермен әле ди-ди, инде 65 яшькә җитте. Бүген лаеклы ялда булса да, ул әле хастаханәдә эшләвен дәвам итә. Тик сәламәтлеге генә какшады шул. Ә бит шушы яшенә җитеп, ул авыруның нәрсә икәнен дә белмәде. “Дус хатыным каргап киткәннән бирле юлымда гел бәхетсезлекләр генә очрап тора. Бер атна үтүгә, бармагымны сындырдым. Төзәлеп эшкә чыккан гына идем, икенче көнне үк аягымны имгәттем. Ай буе сызландым, ике ай өйдә утырырга туры килде. Бу бәладән котылдым дигәндә, тукталышта автобус бәрдерде. Көздән бирле авырудан арынганым юк. Нәрсә бу, каргышмы, әллә юлымнан кара мәче йөгереп үттеме?” – ди Зәйнәп апа.
Авыртуга да тешен кысып түзәргә риза ул. Тик күңел тынычлыгы юк. Өй телефонына чит номерлардан сәер тавышлы ир-атлар шалтырата башлаган. Алар “Зәйнәп” диләр дә дәшмиләр. Ишек төбендә капюшон кигән серле адәмнәрнең басып торуын күргәч, бөтенләй коты очты. Аптырагач, видеокүзәтү җайланмасы куйдыртырга булды. Бу мәкерле эшләрдә ул Гөлсинәнең генә кулы уйный дип уйлады. Башка кешеләр белән аның бәхәскә кергәне юк.
Зәйнәп апа өч бүлмәле фатирда ялгызы гына яши. Үзе дә ятим, өстәвенә балалары да булмагач, аның куышына кызыгучылар бардыр анысы. Гөлсинә аңа күптән кызыга инде. Минем улыма яздыр әле, дип бер генә мәртәбә төрттермәде. Соңгы вакытта: “Әйдә сиңа күченеп килим әле”, – дип тә әйткәләде. Ә бит аның болай да шуннан кайтып киткәне юк. Берәр гозере төшсә, тизрәк ахирәте янына йөгереп килә. Ә үтенечләре көн саен чыгып торды.
Эштән арып кайткан Зәйнәп төннәрен дә ишеген ачты. Ахирәткәем, улымның реферат, диплом эше язасы бар, булыш әле. Аннан соң эшкә урнаштыр дип колак итен ашады. Рәсми кәгазьләрне дә аңа тутыртты. Зәйнәп, Гөлсинәдән аермалы буларак, авыл мәктәбендә укыды. Ләкин шуңа да карамастан, ул рус телен бик тырышып укыды. Әбисе тәрбиясендәге кыз укудан, эштән башканы белмәде. Шуңа күрә иншаларны да бер хатасыз яза иде. Рус телендә хат-мазар язарга кирәк булса, авыл кешеләре аны чакырды.
Ә Гөлсинә, кияүгә чыгып, бер ул тапты. Тик ире белән матур тормыш кора алмады. Гөлсинәнең зәһәр теленә чыдый алмыйча, башка хатынга китте. Газинурны, тегеләй эшләмә, болай эшлә, дип гел игәүләп кенә торды. Ә ирләр моңа түзәме соң? Гөлсинә баласын ялгызы гына тәрбияләде. Эшкә батыр булды. Икешәр эштә эшләп, Алмазны аякка бастырды. Тамагы тук, өсте бөтен булсын, җил-яңгыр тимәсен дип борчылды. Алмаз 40 яшьтән узса да, һаман әни малае әле. Югары белем алса да, төпләнеп бер урында эшли алмады. Тегесе ошамый, монысы. Икътисадчы егетнең түрә буласы килә. Шырдый-бырдый эш кенә ярамый. Зәйнәп яхшы гына эшкә урнаштырган иде, тик белеме җитмәү аркасында фирмадан китәргә мәҗбүр булды. Ә улының түрә була алмавында Гөлсинә һаман Зәйнәпне гаепли. Менә син аңа булышмыйсың! Шуңа күрә ул эшсез интегә. Эшсез яткач, Гөлсинәнең улына ачуы чыга. Бер-берсе белән уртак тел таба алмыйлар.
Ә Зәйнәпкә ахирәте турында, ашаган табагына төкергән, дияргә генә кала. Үзе генә киләме, улы беләнме – аның табыны һәрвакыт мул булды. Әле күчтәнәчкә дә пешкән ризыгын кыстырып җибәрә иде. Гөлсинәнең фатирына ремонт ясарга да акчалата булышты. Әгәр Зәйнәп апасы булмаса, Алмаз университетны да тәмамлый алмаган булыр иде. Бушлай репетитор хезмәтен үтәде бит.
– Кешеләргә игелек кылу – минем каныма сеңгән. Әмма шушы яшемә җитеп, үзем өчен яши белмәгәнмен икән бит. Югыйсә балаларым да, ирем дә юк. Бер иркә генә хатын-кыз буласы да бит! Иптәш кызымны артык ияләндерүдә бары үзем генә гаепле. Бер тапкыр баш тартудан утыз еллык дуслыкның кадере беленде. “Юк” дип әйтергә өйрәнегез! Күңел тынычлыгы югалгач, бер дә рәхәт түгел икән, – ди Зәйнәп апа.
Сәрия МИФТАХОВА