Алар авылга, дәү әниләренә кунакка кайтканда, шушы юл чатында туктап алырга яраталар. Кызлар әниләре белән машинада утырып кала. Әтиләре, машинадан төшеп, юлның икенче ягындагы кибеткә юнәлә. Кызларының яраткан дәү әниләренә шуннан күчтәнәчләр алып чыга. Рәмилә белән Зәринә дә өлешсез калмый.
Бүген дә Зәринәгә – зәңгәр күзле курчак, апасы Рәмиләгә Резеда Вәлиеваның “Дәү әнигә барабыз” исемле китабын сузды әтиләре. И, куаныштылар кызлар. Апасы: “Кайткач ук дәү әниемә китаптагы шигырьләрне укып чыгачакмын”, – дип сөйләнергә тотынды. Ә Зәринә, курчакның чәчендәге зәңгәр тасмаларын сүтеп, әнисе үрүенә охшатырга теләп, тырышып үрә башлады. Кызларының чәчен әниләре генә матур итеп үрә, ул гына чәч толымнары белән тасмаларны кушып, чәчәк бәйләмнәре ясап куя белә.
Әти-әниләренә куаныч, шатлык булып үсеп килә бит аларның кызлары. Әниләре шулар турында уйлап, елмаеп, яратып, кызларына күз салып ала. Үзе юлга чыгар алдыннан укый торган догаларын кабатлый. Шул догалар аларны юлда исән-имин йөртә дә торгандыр. Дәү әниләре дә гел кабатлап, исләренә төшереп тора: “Белгәннәрегезне укып йөрегез, Аллаһы Тәгалә үзегезне исәнлек-саулыктан аермас”, – ди.
…Зәринә таныш, бик тә таныш юл чатында басып тора. Нигә килеп чыкты соң әле ул монда? Нәрсә алып килде аны? Әле генә кояшлы җәйге көн иде, ә бүген көзге салкын тәнне куыра. Нигә соң вакыт шулай тиз үткән? Моңа кадәр табигатьтә мондый кискен үзгәрешләр булганын Зәринәнең күргәне дә, ишеткәне дә юк иде әле. Әллә шул җылы җәйге көннең дәвамын эзләп килдеме ул монда? Алар авылга, дәү әниләренә кайтырга чыкканнар иде түгелме соң? Әйе, әйе, нәкъ шулай. Ә нигә Зәринә монда үзе генә басып калган? Аны онытып калдырмаганнардыр бит инде?
– Зәринә, син нигә монда килдең? Ә без сине эзлибез дә эзлибез. Нигә өйдән безгә әйтмичә чыгып киттең? Шулай ярыймы инде? – дигән сүзләр ишетелгән якка борылды кыз. Апасы Рәмилә эзләп килгән икән. Зәринә сораулы карашын аңа төбәде. Апасы җавап бирергә ашыкмады. Сеңлесен, җитәкләп, үзе белән ияртеп китте. Зәринә ирексездән апасына иярде.
Рәмилә сеңлесе өчен бер куанды, бер кайгырды. Өйләренә кайтып җиткәнче, башыннан төрле уйлар узды. “Зәринәгә ул көнне булган хәлләрне ничек аңлатырбыз? Кечкенә йөрәгенә бу олы кайгыны ничек сыйдырырбыз? Кадерле кешеләренең бу якты дөньяда юклыгын ничек төшендерербез?” – дип борчыла иде Рәмилә. Дәү апасы (әниләренең сеңлесе) белән дә бу хакта еш сөйләшә алар. Сеңлесенең бит әле терелеп, аякка басып кына килгән чагы.
Һәлакәт булган урыннан “ашыгыч ярдәм” машинасында хастаханәгә алып киттеләр аларны. Кызларның икесе дә бик авыр хәлдә иде. Коточкыч һәлакәт булган урын белән хастаханә арасындагы юлда әти-әниләренең гомерләре өзелгәнен дә белми калды алар. Табибларның тырышлыгы белән Рәмилә тиз терелде, ә сеңлесе нык җәрәхәтләнгән иде. Күпме сызланулар, саташулар, үлем белән тартышулардан, күп санлы операцияләрдән соң, ниһаять, Зәринә дә аякка басты.
Кызлар апаларында яшиләр. Хәсрәтләре дә, шатлыклары да уртак. Моңарчы кайгыдан күз яшьләре түксәләр, Зәринәнең аякка басуын күреп, куанычтан еладылар.
Зәринә әле берни дә белми, аңламый. Ул бары теге көннең дәвамы булырына ышана, өметләнә. Тизрәк дәү әниләренә кайтып җитәсе, чәчен зәңгәр тасмалар кушып үргән курчагы белән мактанасы килә аның. Таныш юл чатына да шул көннең күңелле дәвамын эзләп барды ул…
Юк шул, юк. Ул көн бик күңелсез, йөрәк әрнеткеч булып тәмамланды. Ә моңа исерек килеш машина руле артына утырган адәм сәбәпче булды. Авылга таба юл тоткан Зәринәләрнең машинасына, коточкыч тизлек белән, шул ир идарә иткән машина килеп бәрелде. Алар утырган машинаны юл кырыендагы баганага китереп сылады. Кызларын ятим калдырып, әти-әниләренең бу якты дөньядан вакытсыз китүенә ул сәбәпче булды. Югыйсә әлеге яхшы машина руле артына утырган бәндә үзе дә ике бала атасы бит! Аның өстенә төшкән кара тап гаиләсенең, балаларының язмышына да тәэсир итми калмаячак. Кылган ялгышы өчен гомере буе үкенеп яшәргә генә кала аңа. Бу һәлакәтне булдырмый да калырга мөмкин булганны соңыннан гына аңлады ул, соңыннан гына!
Еллар узар, тән яралары төзәлер, вакыт яңгыры йөрәкләрдән саркып чыккан канлы күз яшьләрен юар. Бу хәлләрнең шаһиты булганнар моннан сабак алсыннар иде. Юлга чыкканда, машина руле артына утырган һәр кеше үзенә, юлдагыларга исәнлек-саулык теләп кузгалып китсен, үзенең юлдагыларның гомере өчен дә җаваплы булуын тойсын иде. Язмышың үз кулыңда, дип юкка гына әйтмиләр шул.
Ләйсән Ибраһимова. Арча (“Ватаным Татарстан”, /№ 5, 16.01.2019/) Фото: архив Башинформ